Altmış yaşın üzerindeki yaşlıların üçte biri omuz ekleminde ağrı bildirmektedir. Çoğu durumda bu bölgedeki ağrının nedeni artroz gelişmesidir. Hastalık aynı zamanda mesleği sürekli ağır fiziksel aktivite gerektiren madenci, inşaatçı, yükleyici vb. gençleri de etkiler.
Hastalık günlük yaşamda büyük rahatsızlığa neden olur ve çalışma yeteneğini keskin bir şekilde azaltır. Ağır vakalarda omuz artrozu sakatlığa neden olur. Hastalığın ilk aşamalarda tanımlanması önemlidir. Artık tedaviye zamanında başlandığında hastalığın ilerlemesini baskılayan tedavi yöntemleri var.
Patoloji nedir
Omuz ekleminin artrozu, dejeneratif süreçlerin kıkırdağı tahrip ettiği ve incelttiği kronik bir hastalıktır. Omuz osteoartriti, doğası gereği bulaşıcı olmayan bir grup patoloji olarak sınıflandırılır. Öncelikle eklem yüzeylerini kaplayan kıkırdak dokusu tahrip edilir.
Kıkırdak gücünü ve elastikiyetini kaybeder. Yavaş yavaş incelir ve düzleşir. Kıkırdak tabakasındaki değişiklikler nedeniyle şok emici özelliğini kaybeder. Kolun fleksiyonu veya ekstansiyonu sırasında oluşan şok yüklerini azaltma yeteneği bozulur.
Osteoartrit ayrıca eklem kapsülü, kabuğu, kıkırdak tabakasına bitişik kemik yüzeyleri, bağlar ve bitişik kaslar gibi tüm yapıları da etkiler. Buna eklemin yakınında bulunan diğer yumuşak dokulardaki patolojik değişiklikler eşlik eder. Hastalığın bir sonucu olarak eklem yüzeylerinde kemik büyümeleri oluşur.
Patoloji, etkilenen omuz bölgesinde ağrı ve çıtırtı ile kendini gösterir. Hastalığın ilerleyen aşamalarında omuz eklemindeki hareket aralığı keskin bir şekilde azalır. Sürecin bu niteliğindeki iltihaplanma ya yoktur ya da zayıf bir şekilde ifade edilir. Patolojinin kronik, yavaş yavaş ilerleyen bir seyri vardır.
Nedenler
Osteoartritteki patolojik değişiklikler dizisi, dokuların doğal yaşlanmasıyla tetiklenir. Güçlü mekanik stresin bir sonucu olarak kıkırdak hasarı, kıkırdak tahribatının başlamasına katkıda bulunabilir. Bu aynı zamanda çeşitli patolojik süreçlerle de kolaylaştırılır.
Primer omuz artrozu genellikle yaşlı kişilerde teşhis edilir. İkincil eklem hasarı önceki hastalıkların arka planında gelişir. Her yaşta ortaya çıkar. Hastalığın ana nedenleri dikkate alınır:
- Gelişimsel anomaliler. Patoloji sıklıkla humerus başı veya glenoid boşluğunun az gelişmiş olduğu hastalarda ve ayrıca üst ekstremitedeki diğer kusurların varlığında bulunur.
- Yaralanmalar. Travmatik artroz sıklıkla eklem içi kırıklardan sonra gelişir. Bazen patolojinin nedeni omuz çıkığıdır, çoğu zaman alışılmış bir durumdur. Bazen ciddi morluklar patolojinin gelişmesine neden olur.
- Enflamasyon. Artroz sıklıkla hasta uzun süre glenohumeral periartritten muzdarip olduğunda ortaya çıkar. Bu aynı zamanda daha önce spesifik olmayan pürülan artritin yanı sıra tüberküloz, sifiliz ve diğer hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan spesifik eklem lezyonları ile de kolaylaştırılmıştır.
Böyle bir polietiyolojik hastalığın ortaya çıkmasına katkıda bulunan bir grup risk faktörü vardır. Aşağıdaki olaylar artroz gelişme olasılığını artırır:
- Genetik eğilim. Birçok hastanın yakın akrabaları da artrozdan muzdariptir. Ayrıca başka lokalizasyonlarda da lezyonları vardır. Tipik olarak diz, ayak bileği ve diğer eklemler etkilenir.
- Aşırı gerilim. Sıklıkla voleybol, tenis, basketbol ve fırlatma sporu malzemeleriyle uğraşan sporcularda görülür. Bu durum aynı zamanda meslekleri üst uzuvlarda (yükleyiciler, madenciler ve diğerleri) sürekli yüksek yük ile karakterize edilen kişilerde de ortaya çıkar.
- Hastalıklar. Osteoartrit sıklıkla otoimmün eklem hastalıklarından muzdarip hastalarda gelişir. Aşırı eklem hareketliliği ile karakterize edilen bazı endokrin hastalıkları, metabolik bozukluklar ve bağ dokusu yetersizliği de kıkırdaktaki dejeneratif süreçlere katkıda bulunur.
Hastalarda dejeneratif eklem lezyonlarının görülme sıklığı yaşla birlikte keskin bir şekilde artmaktadır. Sık hipotermi eklemleri de olumsuz etkiler.
Belirtiler
Hastalığın başlangıcında artrozlu hastalar omuz bölgesinde rahatsızlık hissi ve orta derecede ağrı hissederler. Ağrının hava durumuna bağımlılığı vardır. Fiziksel aktivite sonrasında daha yoğun hale gelirler. Ağrı belirli bir vücut pozisyonunda yoğunlaşır. Dinlendikten veya pozisyon değiştirdikten sonra ağrı kaybolur.
Hasta elini hareket ettirdiğinde çıtırtı hissi oluşur. Eklemde herhangi bir dış değişiklik yok, şişlik yok. Zamanla ağrı daha da yoğunlaşır. Vücudun pozisyonu ne olursa olsun hastayı sürekli rahatsız eder. Ağrının çekme veya ağrıma karakteri vardır.
Omuz eklemindeki ağrı alışkanlık haline gelir ve sürekli hale gelir. Acı verici hisler hem egzersiz sırasında hem de dinlenme sırasında ortaya çıkar. Geceleri hastayı rahatsız edebilirler. Eklem osteoartritinde ağrı sendromunun karakteristik özellikleri şunlardır:
- zamanla ağrılı ağrıların ortaya çıkmasıyla birlikte, fiziksel aktivite sırasında keskin ağrılar meydana gelir;
- hoş olmayan duyumlar yalnızca eklem bölgesinde kaydedilir, dirsek bölgesine yayılır ve daha sonra kolun tüm yüzeyine yayılabilir;
- Ağrı etkilenen tarafta sırt ve boyuna yayılabilir.
Kısa bir süre sonra hasta sabah omuz sertliğinden rahatsız olur. Eklemdeki aktif hareketlerin aralığı azalır. Fiziksel aktivitenin yanı sıra hipoterminin ardından omuz bölgesindeki yumuşak dokularda hafif şişlik tespit edilir.
Eklem hasarı ilerledikçe hareket kısıtlamalarında artış gözlenir. Hastada uzvun işleyişini önemli ölçüde bozan kontraktür (sertlik) gelişir. Osteoartrit sağ tarafta ise hasta kendine bakamaz.
Gelişme aşamaları
Bu hastalıkta eklemdeki patolojik sürecin üç aşaması vardır. Eklem yapılarındaki hasarın ciddiyetini ve omuz ekleminde belirli hasar semptomlarının varlığını yansıtırlar. Uzmanlar patolojik sürecin aşağıdaki aşamalarını ayırt eder:
- Birinci. Kıkırdak dokusunun kalınlığında büyük yapısal değişikliklerin olmadığı not edilir. Eklem içi sıvının bileşimi değişir. Kıkırdağın beslenmesi bozulur. Stresi iyi tolere etmez, bu da periyodik ağrıya neden olur.
- Saniye. Bu aşamada kıkırdak dokusunda incelme meydana gelir. Yapısı değişiyor. Yüzey pürüzlü hale gelir. Kıkırdak tabakasının kalınlığında kistler oluşur ve kalsifikasyon odakları ortaya çıkar. Ekleme bitişik kemik bölgeleri orta derecede deforme olmuştur. Eklem platformunun kenarları kemik büyümeleriyle kaplıdır. Rahatsızlık sürekli hale gelir.
- Üçüncü. Kıkırdaklı tabakanın belirgin derecede incelmesi ve yapısının bozulması not edilir. Geniş kıkırdak tahribatı alanları tespit edilmiştir. Eklem platformunda önemli bir deformasyon bulunur. Hareket açıklığının sınırlılığı ortaya çıkar. Bağlarda zayıflığın yanı sıra periartiküler kasların boyutunda ve gevşekliğinde azalma vardır.
Omuz eklemindeki lezyonların sınıflandırılmasına yönelik bu yaklaşım, doktorların patolojik sürecin ciddiyetini dikkate alarak uygun tedavi taktiklerini seçmesine olanak tanır.
Teşhis
Artroz semptomlarının ortaya çıkması hastayı doktora gitmeye zorlar. Bir terapiste görünmesi gerekiyor. Uzman ilk tanıyı koyacaktır. Eklem hasarının nedenini belirledikten sonra hastayı romatolog, endokrinolog, cerrah veya ortopedist-travma uzmanına yönlendirecektir.
Doktorlar, tipik klinik belirtilerin ve artrozun X-ışını belirtilerinin varlığında tanıyı koyarlar. İlk muayene sırasında ağrının derecesini belirlemek için eklem dokuları hissedilir.
Etkilenen bölgede aktif ve pasif hareketlerin gerçekleştirilme olasılığı araştırılmaktadır. Doktor eklemin deformasyonunu veya hacmindeki artışı tespit eder. Artroz varlığını doğrulamak için aşağıdaki çalışmalar önerilir:
- Radyografi. Eklemdeki kıkırdak tabakasında distrofik değişikliklerin varlığı tespit edilir. Eklem boşluğunun kenarı boyunca karakteristik kemik büyümeleri tanımlanır. Daha sonraki bir aşamada eklem alanının daraldığını fark ederler. Kıkırdağa bitişik kemiğin şekil ve yapısında bir değişiklik belirlenir. Eklem boşluğunun şekli kama şeklini alır. Kemiğin kalınlığında seyrekleşme belirtileri ve kist benzeri oluşumların varlığı görülür.
- CT tarama. Hastalığın ilk aşamalarındaki bu çalışma, katman katman görüntüler kullanarak kemik ve kıkırdak durumunu değerlendirme fırsatı sunuyor.
- Manyetik rezonans görüntüleme. Yöntem, yumuşak doku oluşumlarının (kıkırdak, bağlar, eklem kapsülü vb. ) durumunu değerlendirir. Katman katman net görüntüler, eklem ve eklem çevresi yapılardaki hasarın boyutunun belirlenmesine yardımcı olur.
- Ultrasonografi. Eklemdeki değişiklikler ultrason kullanılarak tespit edilir. Zararlı radyasyon olmadığından yöntem vücut için güvenlidir.
- Artroskopi. Endoskop kullanılarak gerçekleştirilir. Eklem içerisine kameralı bir manipülatör yerleştirilir. Doktor hasar alanlarını açıkça görür. Kıkırdak kalınlığındaki yumuşama bölgeleri belirlenir. Kemiğin subkondral (subkondral) plakasının derinliklerine nüfuz eden derin çatlakların varlığını ortaya çıkarır. Kıkırdakta derin ülserasyon, erozyon ve yüzeysel çatlaklar tespit edilir.
Omuz ekleminin artrozunun ileriki aşamalarda teşhis edilmesi doktorlar için herhangi bir zorluk yaratmaz. Eklem hasarının doğasını değerlendirirken, diğer hastalıkların arka planına karşı eklem patolojisinin olası ikincil kökenini hesaba katmak gerekir.
Tedavi
Osteoartrit tedavisi ortopedik travmatologlar veya romatologlar tarafından gerçekleştirilir. Motor fonksiyonların restorasyonu aşamasında rehabilitasyon uzmanları tedavi sürecine aktif olarak katılmaktadır.
Uzuvun artrozu durumunda ağrıyı hafifletmek ve fonksiyonu yeniden sağlamak için derhal tıbbi bakım almak ve doktorun tüm talimatlarına uymak önemlidir. Eklem üzerindeki yükü sınırlamak ve elin ani hareketlerinden kaçınmak gerekir. Ağır nesneleri uzun süre kaldırmaktan veya taşımaktan kaçınmak önemlidir.
Tam hareketsizliğin etkilenen uzuv üzerinde olumsuz etkisi olduğundan, eklemin uzmanların gözetimi altında dozlanmış bir yüke ihtiyacı vardır. Tedavi seçenekleri konservatif tedavi ve cerrahi müdahaleleri içerir. Yöntemlerin seçimi, belirli semptomların yaygınlığına ve hastalığın evresine bağlıdır.
İlaç tedavisi
Artroz tedavisinde önemli bir amaç ağrının ortadan kaldırılmasıdır. Rahatsızlığı ortadan kaldırmak ve iltihabın şiddetini azaltmak için aşağıdaki ilaçlar reçete edilir:
- Genel anestezi hazırlıkları. Alevlenme sırasında hastalara kısa bir süre için steroidal olmayan ilaçlar reçete edilir. Uzun süreli kontrolsüz kullanımla mide mukozasını tahriş eder ve eklemdeki iyileşme sürecini yavaşlatırlar.
- Yerel çözümler. Semptomlar arttığında steroidal olmayan antiinflamatuar bileşikler içeren jeller ve merhemler kullanılır. Lokal etkili hormon içeren ilaçlar daha az kullanılır. İltihabı ve şişliği giderirler.
- Eklem içi enjeksiyonlar için araçlar. Başka yollarla giderilemeyen kalıcı ve şiddetli ağrı için ekleme glukokortikoid ilaçlar enjekte edilir. Ablukalar yılda en fazla dört kez gerçekleştirilebilir.
Birinci ve ikinci aşamalarda eklemi onarmak ve güçlendirmek için kondroprotektörler reçete edilir. Bu ürünler kondroitin sülfat, hyaluronik asit ve glukozamin içerir. Altı ay veya daha uzun süren uzun kurslarda kullanılırlar. Terapinin etkisi ancak ilacın üç ay sürekli kullanımından sonra fark edilir hale gelir.
Ayrıca omuz artrozunda vazodilatörler kullanılır. Kan akışını arttırır ve kılcal spazmları hafifletir. Spazm tespit edildiğinde omuz bölgesindeki kasları gevşetmek için kas gevşeticiler reçete edilir.
Cerrahi yöntemler
Artrozun üçüncü aşamasında eklemde belirgin tahribat, hareket kabiliyeti kısıtlılık ve çalışma yeteneği kaybı olduğunda endoprotez ameliyatı yapılır. Bir müdahalenin yapılıp yapılmayacağına karar vermeden önce yaş, fiziksel aktivite düzeyi ve genel sağlık durumu dikkate alınır.
Seramik, plastik ve metalden yapılmış modern endoprotezlerin montajı eklemin işleyişini tamamen eski haline getirir. Cihazların on beş yıldan fazla garantili servis ömrü vardır.
İlaç dışı tedavi
Eklem osteoartritinin tedavisinde alevlenmenin azalması aşamasında fizyoterapötik teknikler aktif olarak kullanılmaktadır. Bunların kurs kullanımı, karmaşık bir terapi programına dahil edildiğinde iyi sonuçlar verir. Artroz için aşağıdaki fizyoterapötik yöntemler kullanılır:
- Amplipuls. Tedavi yöntemi, alternatif elektrik akımı kullanılarak eklemi lokal olarak etkiler. Ağrıyı hafifletir ve vazodilatör etkisi vardır. Prosedür doku beslenmesini iyileştirir.
- UHF. Eklem ultra yüksek frekanslı dalgalara maruz kalır. Yöntem ağrıyı azaltır, iltihabı ve şişliği giderir.
- Manyetoterapi. Eklem yapıları darbeli manyetik alandan etkilenir. Kan akışını iyileştirir. Kıkırdak besinlerle doyurulur. Mıknatıs, çürüme ürünlerini hücrelerden uzaklaştırır. Otoimmün reaksiyonları baskılar.
- Elektroforez. Bu teknik, elektrik akımının doku üzerindeki etkisiyle sağlanan ilaçların etkilenen eklem içine nüfuz etmesini teşvik eder. Tedavi sırasında eklem yapılarındaki kan akışı artar. Prosedür iltihabı ve şişliği azaltır. Eldeki hoş olmayan hisler giderilir. Kas spazmı ortadan kaldırılır.
- Balneoterapi. Omuz artrozunda radon, salin ve diğer faydalı solüsyonlar içeren terapötik banyolar aktif olarak kullanılmaktadır. Kan akışı iyileşir, bu da beslenmeyi artırır ve hücre iyileşmesini hızlandırır. Enflamasyon hafifletilir.
- Elektrik stimülasyonu. Bu tedavi yöntemiyle, belirli parametrelere sahip bir akımı ileten elektrotlar kullanılarak sinir gövdelerinin ve kasların elektriksel uyarılması gerçekleştirilir.
Alevlenme giderildikten sonra terapötik masaj yapılır. Kan akışını geri kazandırır ve bağların elastikiyetini artırır. Eklemdeki kas spazmı azalır. Hareket aralığı artar. Artroz için egzersiz terapisi faydalıdır.
Ağrı sakinleştiğinde jimnastik kompleksi yapılır. Mekanoterapi yapılırken rehabilitasyon için özel simülatörler kullanılır. Aktif-pasif hareketler üzerlerinde gerçekleştirilir. Etkilenen eklemin işlevini geri yüklerler.
Evde nasıl tedavi edilir?
Lazer tedavisi omuz artrozunun tedavisinde etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Lazer ışınının etkilenen eklem dokusu üzerinde faydalı bir etkisi vardır. Tedavide düşük yoğunluklu kızılötesi lazer ışınları üreten cihazlar kullanılır. Hücre metabolizmasını hızlandırmak için lazer tedavisi reçete edilir.
Tüm fizikokimyasal reaksiyonlar dokularda uyarılır. Kıkırdak hücrelerinin fonksiyonları aktive edilir. Lazer tedavisi analjezik bir etki sağlar. Kan akışı iyileşir ve şişlik ortadan kalkar. Yerel bağışıklık güçlendirilir. Yedek kılcal damarlar genişler. Lazer tedavisinin antiinflamatuar etkisi vardır.
Prosedürleri almak için sürekli olarak tıbbi bir tesisi ziyaret etmeniz gerekmez. Omuz artrozunun evde tedavisi, taşınabilir lazer terapi cihazları kullanılarak gerçekleştirilir. Düzenli kullanımlarıyla ağrı azalır. Artrozun evde lazer tedavisi ile omuz ekleminin fonksiyonu iyileşir.
Prognoz ve önleme
Omuz artrozu tamamen tedavi edilemez. Ancak patolojik eklem değişikliklerinin ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür. Düzenli tedavi ile çalışma yeteneği korunur. Doktor tavsiyelerine uymak önemlidir.
Elin yaralanmasını önlemek gerekir. Mesleki görevleri yerine getirirken ve spor yaparken omuz eklemine aşırı darbelerden kaçınmak önemlidir. Artroz gelişimine katkıda bulunan hastalıkları derhal tedavi etmek gerekir.